مهم ترین اصطلاحات خوشنویسی

هر تخصص، دارای اصطلاحات و کلمات تخصصی خود است. خوشنویسی نیز، طبعا دارای اصطلاحات تخصصی است که خوشنویسان بیشتر بین خود و طالبان این هنر مطرح می کنند. این مسئله تا حدی پیش رفته است که بسیاری از شاعران در اشعار خود و نویسندگان در متونشان از این اصطلاحات و واژگان استفاده می کنند. اگر قصد ورود به این عرصه را داریدو میخواهید آموزش خوشنویسی را آغاز کنید ، پیشنهاد می شود با این اصطلاحات خوشنویسی آشنا شوید. اصطلاحات خوشنویسی تعداد زیادی دارند و اکنون در این مقاله با بخشی از مهم ترین این اصطلاحات خوشنویسی آشنا می شویم.

مهم ترین اصطلاحات خوشنویسی که باید بدانید!

سطر نویسی از قالب های مرسوم در خوشنویسی است. منظور از سطر نویسی یعنی جمله و یا عباراتی کوتاه یا حتی مصرعی شعر خوشنویسی شده که بر روی خط زمینه به صورت افقی نوشته می شود.

نقطه

اثر حرکت کل پهنای زبانه قلم روی کاغذ، که تشکیل مربع می دهد، نقطه است و در خوشنویسی، حروف و کلمات را با آن اندازه می‌گیرند. به اندازه نصف نقطه در آموزش های خوشنویسی، نیم نقطه می گویند.

دانگ

پهنای هر نقطه، که به اندازه پهنای زبانه قلم است را به شش قسمت مساوی تقسیم می کنند و هر قسمت را یک دانگ همان قلم یا همان نقطه می نامند. به عبارتی دیگر یک بخش از شش بخش و یا یک قسمت از شش قسمت پهنای نقطه را یک دانگ می گویند.

ترکیب

به شکل قرار گرفتن حروف و کلمات نسبت به هم در فضای صفحه، ترکیب گفته می شود. ترکیب، اصطلاح خوشنویسی است و در واقع همان شکل است؛ برای مثال وقتی می گوییم ترکیب سطر، منظور همان شکل سطر نوشته شده است.

کشیده (مَد)

شکل نوشتن برخی از حروف در اندازه بلند و در امتداد افق سطر است که با تمام پهنای زبانه قلم (شش دانگ) اجرا می شود. برای مثال کشیدگی بین دو حرف ه و م در (هــــــم) را در خوشنویسی کشیده یا مد می گویند.

کرسی

جای قرارگرفتن تک تک حروف و کلمات نسبت به امتداد افق سطر را کرسی می گویند.

سطح

به حرکات راست حروف گقته می شود. مثل (الف) در کلمه (بار) و یا سرکش حرف (ک)

دور

به حرکت نرم و منحنی وار گفته می شود. مثل منحنی پایین حرف (ن) و یا حرف (ی)

تخریق

به سفید گذاشتن فضای سفید و به نوعی بازگذاشتن آن فضا و بسته حروفی (ع و غ) را تخریق می گوییم.

تمشیر

هنگامی که انتهای حروف را باریک و منعطف می کنیم، یعنی نوعی صعود مجازی داریم به اصطلاح تمشیر به کار بردیم. یعنی قلم از پایین به بالا حرکت کند و حرکتش مستقیم نباشد.

چلیپا

در معنی لغوی، به معنای مورب است. از قالب های خوشنویسی است که در آن دو بیت از یک رباعی کامل یا یک شعر بلند را به صورت مورب بر روی صفحه کاغذ می نویسند.

دم قلم

به جای نشستن قلم روی صفحه اصطلاحا جای قلم می گویند.

سیاه مشق

از جمله قالب های خوشنویسی نستعلیق و شکسته نستعلیق است که در آن حروف، تکرار و روی هم نوشته می شوند. هدف از اینگونه نوشتن، نشان دادن مهارت خوشنویس در درست و صحیح نوشتن شکل حروف است. در این سبک تکرار حروف و کلمات نیازمند معنای خاصی نیست و انگیزه و هدف اصلی، استحکام بخشیدن و اطمینان از برخورداری لطافت و ظرافت های اجرایی حروف بوده و در پایان این اعمال، خوشنویس برای نگارش نهایی متن آماده است.

اقلام سته

شش شیوه نوشتار و خط که عبارتند از خط ثلث، محقق، توقیع، رقاع، نسخ و ریحان.

خط گلزار

در این نوع از خوشنویسی،  ابتدا خط نستعلیق یا ثلث را به صورت عادی و معمولی نوشته و سپس در بعضی از کلمات آنها را با گل و برگ نقاشی و مزین می کنند.

طره

یکی دیگر از اصطلاحات متداول در خوشنویسی است. در اکثر خط ها به ویژه اقلام سته، ابتدا و آغاز بعضی از حروف، دارای زاییده کوتاه و تیزی  به سمت پایین  است و به اصطلاح  آن را طره می گویند.